ادبیات پارسی

نمونه سوال امتحان نهايي درس : ادبيات فارسي (3) رشته : رياضي  فيزيك و علوم تجربي / خرداد ماه / سال 1390

الف) معني و مفهوم شعر و نثر (6نمره ) ابيات و عبارات زير را به نثر روان بازگردانيد .

1. پا به ركاب گذاشتيم .آماده ي حركت شديم .(25/.)  

2. جامه ي ژنده پوشيد .جامه ي «لباسي» كهنه پوشيد . (25/.)

3. باز رفتيم توي نخ گل دسته ها .باز به گل دسته ها فكر كرديم . (25/.)

4. با شمشير اخته به سوي ميدان نبرد مي رفت .با شمشير از غلاف بيرون كشيده شده به سوي ميدان نبرد مي رفت . (25/.)

5. از خطر زوال در دوران مسلماني ايرانيان مصون داشت .از خطر نابودي در دوره ي مسلماني ايرانيان (25/.) در امان داشت . (25/.)

6. دستِ هوا به رشته ي جان بر ، گره زده ست  / هواي و هوس (25/.) خود را به رشته ي جان گره زده است . (25/.)

7. آن گاه لاف زدي كه فلان را من فرو گرفتم .آن گاه ادعا مي كرد (25/.) كه فلاني را من بركناركردم .(25/.)

8. تا خويشتن را ضيعتكي حلال خرند و فراخ تر بتوانند زيست .تابراي خود(25/.) زمين زراعتي كوچك بخرند(25/.) و بتوانند راحت تر زندگي كنند .(25/.)

9. به قهر يك قبضه ي خاك از روي جمله ي زمين بر گرفت .با خشم(25/.) يك مشت خاك (25/.) از روي  تمام زمين برداشت .(25/.)

10. خاك سيه بر سر او  كز دم تو تازه نشد / يا همگي رنگ شود يا همه آوازه شود

- كسي كه از دم «عيسايي)تو زنده و با طراوت نشود بدبخت است (5/.) چنين كسي يا دچار رنگ « زرق و برق و فريب » مي شود يا دچار آوازه«شهرت طلبي» .(5/.)

11. اطفال شاخ را به قدوم موسم ربيع كلاه سكوفه بر سر نهاده .بر سر شاخه هاي كوچك (5/.) با فرا رسيدن فصل بهار (25/.) كلاهي از شكوفه گذاشته است .(25/.)

ب) لغت (2 نمره ) معني  لغات و تركيب هاي مشحص شده را بنويسيد .

12. شما كه پرده ها از صورت شاه شهيد ساخته ايد ، يكي هم از اين شاه زنده بسازيد .نقاش ، تابلو (25/.) 13. عصاره ي تا كي به قدرت او شهيد فايق شده . برگزيده ،برتر(25/.)

14. گويي دوباره روحش به كالبدش برگشته است .جسم(25/.) 15 . وزر و وبال اين به چه كار آيد ؟گناه(25/.)

16. مي ترسم اگر از گشادن عقده هاي من آغاز كني ، ملول شوي . گره (25/.)

17. باز زين و برگ را بر گرده ي كهرها و كرندها نهادند .اسبي كه رنگ آن ميان زرد و بور باشد .(25/.)

18. از هر كران بانگ رحيل آيد به گوشم / بانگ از جرس برخاست واي من خموشم / كوچ  ، كوچيدن (25/.)

19. چون كه موسي اين عتاب از حق شنيد / در بيابان در پي چوپان دويد / خشم گرفتن ، غضب ، ملامت (25/.)

پ) خودآزمايي (3نمره)

20. چرا شخصيت اصلي داستان گاو ، ماجراي ساختگي فرار گاو را باور نمي كند ؟به علت وابستگي شديد و فقر و نداري (25/.)

21. معادل امروزي « گران » در بيت مقابل چيست؟« ز نيروي اسپان و زخم سران / شكسته شد آن تيغ هاي گران » / سنگين  (25/.) 

22. زيبايي شروع داستان  « گل دسته ها وفلك » در چيست ؟شروع بي مقدمه ، استفاده از اصل غافل گيري (25/.)

23. پيام داستان « زاغ و كبك » با كدام مقوله ي فرهنگي عصر ما ارتباط دارد ؟تقليد كوركورانه از غرب (25/.)

24. كدام كلمه در اين بيت مولانا ايهام دارد ؟« راز ، نهان دار و خمش ور خمشي تلخ بود / آن چه جگرسوزه بود باز جگرسازه شود» / خمش (25/.)

25. شاعر در بيت چه عاملي را شرط دست يابي به كيمياي عشق مي داند ؟« جان گدازي اگر به آتش عشق / عشق را كيمياي جان بيني »/ جان گداختن به آتش عشق (25/.)

26. هدف بيهقي از آوردن حكايت هاي مناسب در خلال حوادث چيست ؟ايجادنشاط رغبت ، نتيجه گيري و عبرت (5/.)

27. با توجه به بيت « بشكن دل بي نواي ما را اي عشق / اين ساز ، شكسته اش خوش آهنگ تر است » چرا شاعر دل هاي شكسته را خوش آهنگ تر مي داند ؟

- زيرا خداوند در دل هاي شكسته جاي دارد يا دل شكسته به خدا نزديك تر است . (5/.)

28. شعر مقابل در چه قالبي سروده شده است ؟ يك ويژگي اين قالب را بنويسيد . « جهان ، قرآن مصور است / و آيه ها در آن / به جاي آن كه بنشينند ، ايستاده اند / درخت يك مفهوم است . ...) / شعر سپيد (25/.) نداشتن قافيه ، نداشتن وزن ، رعايت نكردن تساوي مصراع ها (25/.)

ت) دانش هاي ادبي ( 3 نمره )

29. در بيت « زاغي از آن جا كه فراغي گزيد / رخت خود از باغ به راغي كشيد » كدام آرايه ي ادبي وجود ندارد ؟

الف) جناس تام                    ب) جناس ناقص       ج) كنايه            د) واج آرايي // گزينه ي الف (25/.)

30. در بيت مقابل يك آرايه ادبي بيابيد . « اگر چه تلخ باشد فرقت يار / در او شيرين بود اميد ديدار»حس آميزي ، كنايه ، تضاد(25/.)

31. داستان « گل دسته ها و فلك » برگرفته از كدام اثر جلال آل احمد است؟ پنج داستان (25/.)

32. عطار در كدام كتاب به هفت مرحله ي عرفان اشاره دارد ؟منطق الطير ( 25/.)

33. « دعوت به نيكي » در داستان سه پرسش تولستوي ، بيانگر كدام يك از عناصر داستان است ؟درون مايه (25/.)

34. با توجه به شعر مقابل از تاگور « فانوس » نماد چيست ؟« آنان كه فانوسشان را / بر پشت مي برند / سايه هايشان پيش پايشان مي افتد » / حق ، حقيقت و روشنايي (25/.)

35. با توجه به متن زير از درس « خون خورشيد » زاويه ديد يا راوي داستان را بنويسيد .

« دستي به موهاي پر پشت و سفيد صورتش كشيد ؛ اندكي ديدگان خود را ماليد و ابروانش را كنار زد و در چشمان يك يك دقيق شد ... » / سوم شخص يا داناي كل (25/.)

36. نويسنده ي فيلم نامه ي « گاو » كيست ؟غلامحسين ساعدي « گوهر مراد» (25/.)

37. كليله و دمنه مشتمل بر حكمت ها و معارف بشري است كه به زبان .... و در قالب .... بيان مي شود .تمثيل (25/.) داستان (25/.)

38. مشهورترين اثر هر يك از نويسندگان را بنويسيد .الف) محمد بهمن بيگي     ( بخاراي من ، ايل من ) (25/.)              ب) علي محمد افغاني (  شوهر آهو خانم )  (25/.)

ث) درك مطلب (4 نمره)

39. در بيت مقابل « شاخ زمرد » بيانگر چه رنگي است ؟« شقايق بر يكي پاي ايستاده / چو بر شاخ زمرد ، جام باده / سبز (25/.)

40. « آينه » در عبارت زير از درس شبنم عشق استعاره از چيست ؟

« صبر كنيد تا من بر اين مشت خاك دست كاري قدرت بنمايم ، تا شما در اين آينه نقش هاي بوقلمون بينيد . » جسم انسان ، انسان ، آفرينش انسان (25/.)

41. در عبارت « كمال الملك – هر سه مورد ، امتياز مخصوصي است كه سلطنت به اهل هنر مي دهد . نشان حبس و تبعيد را در سينه دارم . با حكم اعدام ديگر سرافرازمان مي فرمايند . گر چه اين پير بر حق دل كسب اين منصب را دارد . » منظور از « منصب » چيست ؟ اعدام (25/.)

42. مفهوم كنايه ي به كار رفته در عبارت « ما سرمون هم از پشت چشم داره » چيست ؟بسيار مراقب هستيم يا حواسمان كاملاً جمع است . (5/.)

43. با توجه به ابيات زير به سؤالات پاسخ دهيد .

« زنيرنگ  زالي بدين سان درست / وگرنه كه پايت همي گور جست

...كمان را به زه كرد و آن تير گز / كه پيكانش را داده بد آب  رز»

الف) مصرع دوم بيت اول بيانگر چه مفهومي است ؟مرده بودي (25/.)      

  ب) « آب رز دادن به پيكان » به چه كاري اشاره دارد ؟ سمي كردن (25/.)

44. به توجه به شعر مقابل به سؤال ها پاسخ دهيد . « صبح دو مرغ رها / بي صدا / صحن دو چشمان تو را ترك كرد / شب دو صف از يا كريم / بال به بال نسيم / از لب ديوار دلت پركشيد»

الف) منظور از « دو مرغ رها » چيست ؟ بينايي چشم (25/.) ب) « بال به بال » چه مفهومي دارد ؟همراه (25/.)

45. با توجه به عبارت مقابل ، از درس نوروز منظور از « فرزند و مادر » چيست ؟ « هرسال اين فرزند فراموشكار كه سرگرم كارهاي مصنوعي و ساخته هاي پيچيده ي خود ، مادر خويش را از ياد مي برد ، با يادآوري هاي وسوسه آميز نوروز ، به دامن وي باز مي گردد...» / انسان  (25/.) طبيعت (25/.)

46. منظور بيهقي از ايستاده نشان دادن پيكان در صحنه ي بر دار كردن حسنك چيست ؟

« پيكان – كه آنان را ايستانيده بودند كه از بغداد آمده اند » / تا وانمود كنند كه آن ها از بغداد آمده اند . (5/.)

47. با توجه به ابيات زير از شعر « هجرت » به سؤال ها پاسخ دهيد .

« ديدم شبان خفته را تبدار ديدم / بر خفته ي شب ، شبروي بيدار ديدم

مردي صفاي صحبت آيينه ديده / از روزن شب شوكت ديرينه ديده ..

... مردي تذرو كشته را پرواز داده / اسلام را در خامشي آواز داده »

الف) منظور از « تبدار » چيست ؟ پر از التهاب يا آماده ي انقلاب(25/.)  ب) « شوكت ديرينه » اشاره به چه مفهومي دارد ؟گذشته ي ديرينه ي اسلام (25/.)

ج) « تذرو » استعاره از چيست ؟ مردم ايران ، مسلمانان  يا اسلام (25/.)

ج) حفظ شعر (2 نمره )

48. چه مبارك سحري بود وچه فرخنده شبي / آن شب قدر كه اين تازه .... دادند  / براتم (25/.)

49. بگذاشتند ما را در ديده آب ......... / گريان چو در قيامت چشم گناهكاران/ حسرت (25/.)

50. اين همه شهد و شكر كز سخنم مي ريزد / اجر ... است كزان شاخ نباتم دادند / صبري (25/.)

51. چندت كنم حكايت ، ... اين قدر كفايت / باقي نمي توان گفت الا به غمگساران/ شرح (25/.)

52. آن كه گويند كه بر آب نهاده ست جهان / ............. / مشنو اي خواجه كه تا درنگري بر باد است . (5/.)

53. بي وفا نگار من ، مي كند به كار من / ................ / خنده هاي زير لب ، عشوه هاي پنهاني (5/.

------------------------------------------------

نمونه سوال امتحان نهايي درس : ادبيات فارسي (3) رشته : رياضي  فيزيك و علوم تجربي / شهريور ماه / سال 1390

الف) معني ومفهوم شعر و نثر (6نمره) ابيات و عبارات زير را به نثر روان بازگرداني كنيد .

1. هوا گرگ و ميش بود.هوا طوري بود كه تاركي و روشني در هم مي آميخت . (25/.)   

 2. به صرافت افتادم .قصد انجام كاري كردم .(25/.)

3. بادهاي تند گاهي قيه مي كشيدند .گاهي بادهاي تند جيغ مي كشيدند .(25/.)            

 4. شبگير غم بود . صبح « روزگار» غم انگيزي بود .(25/.)

5 . لا به ي رستم در اسفنديار كارگر نيفتاد .التماس (25/.) رستم در اسفنديار اثر نكرد .(25/.)

6. وز ابر مر او را به سوي خاك فرو كاست . او را از ابر ، بر روي زمين انداخت . (5/.)

7. بوسهل برخاست ، نه تمام و بر خويشتن مي ژكيد .بوسهل از جاي خود برخاست ولي نه كامل (25/.) و زير لب غرولند مي كرد . (25/.)

8. تخم خرمايي به تربيتش نخل باسق گشته .دانه هاي خرمايي (25/.) با پرورش خداوند (25/.) درخت  نخل بزرگي شده است . (25/.)

9. بازگشت و دفتر خود باز كرد  /  وصف او بر قدر فهم آغاز كرد . برگشت و به شرح آن چه ديده بود پرداخت(25/.) و از او «شمع » به اندازه ي درك خود توصيفكرد(5/.)

10. صياد گرازان به تك ايستاد ، تا ايشان را در ضبط آرد .صياد آرام (25/.) شروع به دويدن كرد (5/.) تا آن ها را بگيرد .(25/.)

11. هم حركاتش متناسب به هم  /  هم خطواتش متقارب به هم . هم حركاتش با هم هماهنگ بود (5/.) هم قدم هايش (25/.) به هم نزديك بود (25/.)

ب) لغت (2 نمره ) معني لغات و تركيب هاي مشخص شده را بنويسيد .

12. با تنهايي اين كوه مراوده مي كند .دوستي ، رفت و آمد (25/.)

13. روز و شب با مباهات و با شادي و غرور به تصديقم مي نگريست .فخر كردن ، نازيدن (25/.)

14. در سرتاسر قلمرو خود چاووش در داد .بانگ ، جار ، ندا (25/.)   

     15. خبط و خطايم با خودم بود .بي راه رفتن ، كژرفتن (25/.)

16. خم آورد بالاي سر و سهي  . بلند ، راست ، كشيده (25/.) 17. جبه اي داشت  حبري رنگ با سياه مي زد .كبود رنگ (25/.)

18. بدان يك چشم اعورانه بدو در مي نگريست .يك چشم ، مثل ادم اعور(25/.)

19. در ناحيه ي شقيقه اش يك سوراخ ديده مي شد .قسمت فوقاني خارجي استخوان سر ، گيج گاه (25/.)

پ) خودآزمايي (3نمره )

20. در بيت « بنده همان به كه ز تقصير خويش  /  عذر به درگاه خداي آورد » منظور از « تقصير » چيست ؟كوتاهي در عبادت (25/.)

21. با توجه به بيت زير چه چيزي جان عاشق را در آتش هجران زنده نگه مي دارد ؟

« نسوزد جان من يك باره در تاب  /  كه اميدت زند گه گه بر او آب » /  اميد « اميدواري به وصال معشوق »(25/.)

22. در شعر منظور از « تاج و خسوف هاي كژخيم » چيست ؟« ولادت كه روزگاري از گوهر نور بود / به سوي بلوغ مي خزد و آن گاه كه تاج بر سرش نهادند / خسوف هاي كژخيم شكوهش را به ستيز بر مي خيزند . » تاج : كمال ، جواني (25/.) خسوف هاي كژخيم : حوادث ناگوار (25/.)

23. منظور از قسمت مشخص شده در متن زير چيست ؟« قيامت سخت نزديك است ، حساب اين نتوانم داد و نگويم كه مرا سخت دربايست نيست »

- به آن نياز نيست ، ضروري نيست . (5/.)

24. پيام اصلي بيت را بنويسيد .« هركسي را سيرتي بنهاده ام  /  هركسي را اصطلاحي داده ام »

- خداوند انسان ها را با خصلت و عادات مختلف آفريده است و هر كس با زبان خاص خود منظور خود را بيان مي كند . (5/.)

25. چرا داستان « گل دسته ها و فلك » را يك داستان نمادين مي دانيم ؟ زيرا در اين داستان نويسنده از كلماتي مانند گل دسته ، مناره ، مسجد ، فلك و .. بهره گرفته است و يا به كار بردن آن ها در غير معناي حقيقي داستاني نمادين خلق كرده است (5/.)

26. در بيت « وادي پر از فرعونيان و قبطيان است / موسي جلودار است و نيل اندر ميان است »

الف) منظور از « موسي » چيست ؟ امام خميني «ره» (25/.)     ب) « نيل اندر ميان بودن » كنايه از چيست ؟وجود مشكلات (25/.)

ت) دانش هاي ادبي (3نمره )

27. كدام چهره ي ادبي در بحبوحه ي حمله ي مغول كتاب مرصاد العباد را نوشت ؟نجم الدين رازي (25/.)

28. جامي كتاب بهارستان را به تقليد از كدام اثر نوشت ؟گلستان (25/.)

29. از عناصر داستان « لحن » و « زاويه ي ديد » را در عبارت بنويسيد .« مرد همين كه ديد تراز از خواب برخاسته و نگاهش مي كند ، با صداي ضعيف گفت : مرا ببخش . »

- لحن : جدي (25/.) زاويه ي ديد : سوم شخص يا داناي كل (25/.)

30. اغلب نوشته هاي پرويز خرسند در باره ي چه موضوعي است ؟ يك نمونه از آثار اين نويسنده را بنويسيد .

- عاشورايي (25/.) مرثيه اي كه ناسروده ماند ، برزيگران دشت خون ، آن جا كه حق پيروز است . (25/.)

31. در مصراع دوم بيت « مشبه و مشبه به » را مشخص كنيد .« زرين قبا ، زره زن از ابر سحرگهي  /  كان جا چو پيك بسته قبا مي فرستمت »

- مشبه : ت « تو » در مي فرستمت (25/.)  و مشبه به : پيك يا پيك بسته قبا (25/.)

32. هر يك از قسمت هاي مشخص شده در ابيات زير ، در پديد آمدن كدام آرايه ي ادبي مؤثر بوده است ؟

الف) شمع جويي و آفتاب بلند  /  روز  بس روشن و تو در شب تار   /  استعاره (25/.)

ب)  از خون و گل و شكوفه تابوت شهيد  /  بر موج بلند دست ها رنگين بود / مراعات نظير يا تناسب (25/.)

33. نويسنده ي هر يك از آثار زير را بنويسيد .الف) آواز گلسنگ  « فاطمه راكعي »(25/.)          

   ب) ديويد كاپرفيلد« چارلز ديكنز »(25/.)

ث) درك مطلب (4 نمره )

34. بيت « بار يابي به محفلي كان جا  /  جبرئيل امين ندارد بار » تلمبح به چه واقعه ي تاريخي دارد ؟معراج پيامبر «ص» (25/.)

35. مفهوم كنايي مصرع دوم بيت را بنويسيد . « تو با من به بيداد كوشي همي / دو چشم خرد را بپوشي همي » / خلاف عقل رفتار مي كني (25/.)

36. در عبارت « الطاف الوهيت به سر ملايكه فرو مي گفت ... » منظور از «سر » چيست ؟قلب ، باطن (25/.)

37. در بيت زير از درس آفتاب پنهاني شاعر چه كسي را « خط پايان سفر عشق » مي داند ؟

« كسي كه نقطه ي آغاز هر چه پرواز است  /  تويي كه در سفر عشق خط پاياني » / امام زمان «عج» (25/.)

38. در عبارت  كدام ويژگي اخلاقي به اهل هنر نسبت داده شده است ؟« رضا خان – استاد ، اين چه سماجتيه كه اهل هنر دارند در نبوسيدن دست قدرت ؟ تكبر نيست ؟»

- سر فرو نياوردن در برابر حاكمان (5/.)

39. غمزه ي غمازه شدن خاك در بيت زير بيانگر چه معنايي است ؟

« آب چه دانست كه او گوهر گوينده شود ؟ / خاك چه دانست كه او غمزه ي غمازه شود » / نشان دهنده ي اسرار و رازهاي الهي (5/.)

40. كنايه به كار رفته در مصراع دو م بيت  بيانگر  چه مفهومي است ؟« اين چه ژاژ است و چه كفر است و فشار  /  پنبه اي اندر دهان خود فشار »/ساكت باش (5/.)

41. با توجه به عبارت به سؤالات پاسخ دهيد . « ماه / روشني اش را / در سراسر آسمان / مي پراكند / و لكه هاي سياهش را براي خود نگه مي دارد »

الف) « ماه » نماد چيست ؟نماد انسان هاي ايثارگر و باگذشت (25/.)   

  ب) منظور از « لكه هاي سياه » چيست ؟ناراحتي ها ، مشكلات (25/.)

42. با توجه به متن به سؤالات پاسخ دهيد . « حسنك پيدا آمد .. دستاري نشابوري ماليده و موزه ي ميكائيلي نو در پاي و موي سر ماليده ، زير دستار پوشيده كرده  اندك مايه پيدا مي بود»

الف) « ماليده » در مورد دستار به چه معنايي است ؟خوب و مرغوب (25/.)      

 ب)« بي بند »  به چه معنايي است ؟بدون دست بند و زنجير (25/.)

43. با توجه به عبارت « امير نامه ها فرمود به غزنين و مثال داد تا هزار هزار درم به مستحقان و درويشان دهند .»

الف) « مثال داد » به چه معنايي است؟دستور داد(25/.)                     

 ب) معادل امروزي « هزار هزار » را بنويسيد.يك ميليون (25/.)

ج) حفظ شعر (2نمره) ابيات زير را كامل كنيد .

44. با ساربان بگوييد .... آب چشمم /  تا بر شتر نبندد محمل به روز باران  / احوال (25/.)

45. دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند / و اندر آن ... شب آب حياتم دادندظلمت (25/.)

46. پيش صاحب نظران ملك سليمان ... است / بلكه آن است سليمان كه ز ملك ... است/ باد (25/.)  آزاد(25/.)

47. طره ي پريشانش ديدم و به دل گفتم / ............./ اين همه پريشاني بر سر پريشاني (5/.)

48. بگذار تا بگريم چون ابر در بهاران / .............../ كز سنگ ناله خيزد روز  وداع ياران (5/.)

----------------------------------------------

نمونه سوال امتحان نهايي درس : ادبيات فارسي (3) رشته : رياضي  فيزيك و علوم تجربي / دي ماه / سال 1390

الف) معني و مفهوم شعر و نثر (6نمره) ابيات و عبارات زير را به نثر روان ، بازگرداني كنيد .

1. با تنهايي اين كوه مراوده مي كند .با تنهايي كوه دوستي « رفت و آمد » مي كند . (25/.)

2. روزي نبود كه به فكر ييلاق نباشم .روزي نبود كه به فكر سردسير نباشم . (25/.)

3. نخستين به نيزه برآويختند .ابتدا با نيزه شروع به جنگ كردند . (25/.)

4. ديشب روي تپه ي شهيد برهاني عمل كرديم .ديشب روي تپه هاي شهيد برهاني عمليات « حمله » كرديم . (25/.)

5. بر بال عقاب آمد آن تير جگر دوز  /  وز ابر مر او را به سوي خاك فرو كاست  

- اين تير كشنده بر بال عقاب اصابت كرد (25/.) و او را از اوج آسمان به سوي زمين پايين انداخت . (25/.)

6. من باري جاي نگه دارم .به هر حال :خلاصه» من اين جا مي مانم . (5/.)

7. برخاست ، نه تمام و بر خويشتن مي ژكيد .از جاي خود بلند شد ولي نه كامل (25/.) و زير لب غرولند مي كرد .(25/.)

8. چارق و پاتابه لايق مر تو راست . كفش چرمي (25/.)و نواري كه به ساق پا مي پيچند (25/.) سزاوار توست .(25/.)

9. شد يكي ديگر گذشت از نور در  /  خويش را بر شمع زد از دور در

- يكي ديگر از پروانگان رفت (25/.) و از نور عبور كرد (25/.) و از دور خودش را به آتش شمع زد.(25/.)

10. منت خداي عز وجل كه طاعتش موجب قربت است و به شكر اندرش مزيد نعمت

- ستايش مخصوص خداوند (25/.) بزرگ و گرامي است (25/.) كه فرمان بردن از او باعث نزديكي به او است(25/.)و شكر او موجب افزايش نعمت است .(25/.)

11. امير نيك كوفته شد و پاي راست افكار شد و هيچ نمانده بود  از غرقه شدن // امير بسيار صدمه ديد (5/.) و پاي راستش زخمي شد (25/.) و نزديك بود غرق شود.(25/.)

ب) لغت (2نمره) معني لغات مشخص شده را بنويسيد .

12. آواز خوش هزار تقديم تو باد  . بابل ، عندليب (25/.)            

   13. دل را بر مثال كوشكي يافت .قصر ، كاخ (25/.)

14. بونصر را بگوي كه امروز درستم و در اين دو سه روز ، بار داده آيد كه علت و تب تمامي زايل شد .سالم « سالم هستم » (25/.)

15. به معنويت و مظاهرت ايشان از دست صياد  بجستم .ياري ، پشتيباني (25/.)   

 16. مي بينم اگر ذره اي اندر تك درياست . عمق ، ژرفا(25/.)

17. جلادش رسن به گلو افكنده بود و خبه كرده .خفه (25/.)        

   18. دست در كش كرد با آتش به هم. بغل ، آغوش (25/.)

19. در ناحيه ي شقيقه اش يك سوراخ ديده مي شد .قسمت فوقاني خارجي استخوان سر ، گيج گاه (25/.)

پ) خودآزمايي (3نمره)

20. عبارت بيانگر كدام ويژگي دربار رضاخان است ؟«تدين خيره ، ان شاءالله اعلي حضرت ؛ خواب شهر ياران خجسته ، پيوسته نيكوست  . » تملق «چابلوسي»(25/.)

21. از عبارت « مشتي رند را سيم دادند كه سنگ زنند » چه پيامي را مي تون استنباط كرد ؟محبوبيت حسنك (25/.)

22. مفهوم كلي بيت « هر كه در اين بزم مقرب تر است / جام بلا بيشترش مي دهند » در كدام گزينه ديده مي شود؟

الف) دوستت دارم / از اين رو كه مكافاتت مي كنم .ب) ماه / روشني اش را / در سراسر آسمان / مي پراكند .

ج) خدا / براي گل هايي كه برايمان مي فرستد / چشم به راه پاسخ است . د) خدا / هنوز / از انسان نوميد نيست . گزينه ي الف (25/.)

23. منظور از قسمت مشخص شده در بيت چيست ؟« باز گشت و دفتر خود باز كرد  /  وصف او بر قدر فهم آغاز كرد »به شرح آن چه ديده بود پرداخت (5/.)

24. در عبارت مقصود از « تاج و موهبت » چيست ؟« ولادت كه روزگاري از گوهر نور بود / به سوي بلوغ مي خزد و آن گاه كه تاج برسرش نهادند / خسوف هاي كژخيم شكوهش را به ستيز بر مي خيزند / زمان كه بخشنده بود ، موهبت هاي خويش را تباه مي سازد »تاج:كمال ، جواني (25/.) موهبت : بخشش ، نعمت (25/.)

25. معادل امروزي « بپيچيم و سر بپيچاند » دربيت چيست ؟« كه چندين بپيچيم كه اسفنديار / مگر سر بپيچاند از كارزار »اصرار مي كنم (25/.) منصرف شود (25/.)

26. با توجه به بيت « جان گدازي اگر به آتش عشق / عشق را كيمياي جان بيني » شاعر چه چيزي را شرط دست يابي به كيمياي عشق مي داند ؟مصراع اول بيت (5/.)

ت)  دانش هاي ادبي (3 نمره)

27. كدام يك از آثار داراي  نثر مسجع و فني است ؟ الف) تاريخ جهانگشاي جويني           

     ب) كليله و دمنه // گزينه ي ب (25/.)

28. عبارت بيانگرشرح حال كدام نويسنده ي معاصر است ؟ « از عشاير فارس و شيفته ي ايل قشقايي است ، او دوره هاي كودكي و نوجواني خود و فراز و فرود تاريخ معاصر ايل قشقايي را در قالب داستاني به نام « بخاراي من ، ايل من » به نگارش در آورده است .» محمد بهمن بيگي (25/.)

29. مشهورترين اثر جامي چه نام دارد ؟ بهارستان (25/.)

30. از عناصر داستان « لحن و زاويه ي ديد » را در عبارت بنويسيد .« مشدي حسن وقتي آمد توي خانه ، خورجينش را گذاشت دم پنجره و كفش هايش را كند و انداخت كنار و به زنش گفت : به گاو آب دادي ؟» لحن : جدي (25/.) زاويه ي ديد : سوم شخص يا داناي كل (25/.)

31. با توجه به بيت « دريا دلان راه سفر در پيش دارند / پا در ركاب راهوار خويش دارند » به سؤالات زير پاسخ دهيد .

الف)« دريا دلان » استعاره از چه كساني است ؟ رزمندگان شجاح (25/.)   

   ب) « پا در ركاب داشتن » كنايه از چيست ؟آماده ي حركت يا هجوم شدن (25/.)

32. در مصراع اول بيت  « مشبه و مشبه به » را مشخص كنيد . « مرا در دل درخت مهرباني / به چه ماند ؟ به سرو بوستاني »مشبه به : درخت(25/.) مشبه : مهرباني (25/.)

33. نويسنده ي هر يك از آثار را بنويسيد .الف) سفر سوختن ( فاطمه راكعي )       

ب) آي با كلاه ، آي با كلاه    ( غلامحسين ساعدي )       

  ج) مرصاد العباد ( نجم الدين رازي)

ت) درك مطلب (4 نمره )

34. بيت « شبگير ما در روز خيبر ياد بادا / قهر خدا در خشم حيدر ياد بادا » به كدام واقعه ي تاريخي تلميح دارد؟غزوه ي خيبر(5/.)

35. مفهوم كنايي « در بند خود نبودن » را با توجه به عبارت بنويسيد .« خديجه مي ديد كه اين هفته با هفته ي پيش فرق دارد . مي ديد او در بند خودش نيست »

- به فكر خودش نيست يا متوجه خود نيست (5/.)

36. در بيت « به باد افره اين گناهم مگير / تويي آفريننده ي ماه و تير »

الف) « ماه و تير » مجاز از چيست ؟جهان (25/.)      

 ب) « گناهم مگير » به چه معنايي است ؟ مرا مجازات نكن .(25/.)

37. در شعر از تاگور « كاريز » و «رودها » نماد چه كساني هستند ؟ « كاريز خوش دارد خيال كند / كه رودها / تنها براي اين هستند / كه به او آب برسانند »

- كاريز : انسان هاي مغرور و خودپسند (25/.) و رودها : انسان هاي بخشنده ، انسان هاي ديگر(25/.)

38. با توجه به درس « بانگ جرس » منظور از واژگان مشخص شده در بيت را بنويسيد .« وادي پر از فرعونيان و قبطيان است / موسي جلودار است و نيل اندر ميان است»

- فرعونيان : اسرائيلي ها ، دشمنان (25/.)  موسي : امام خميني «ره» (25/.)

39. عبارت از درس «گل دسته ها و فلك » بيانگر چيست ؟« دست هاشان به اندازه ي چوب كبريت دراز شده بود و گل دسته را نشان مي دادند .»دوري و فاصله (5/.)

40. در متن از درس كمال المك منظور از « شاه شهيد و شاه زنده » كيست ؟« شما كه پرده ها از صورت شاه شهيد ساخته ايد يكي هم از اين شاه زنده بسازيد .»

- شاه شهيد : ناصر الدين شاه (25/.)  شاه زنده : رضا شاه (25/.)

41. منظور از « سر به مهر نامه » در بيت چيست ؟« اسن سر به مهر نامه بدان مهربان رسان / كس را خبر مكن كه كجا مي فرستمت » راز پنهان عشق(5/.)

ج) حفظ شعر (2نمره) ابيات زير را كامل كنيد .

42. حاصلي نيست به جز غم ز جهان خواجو را / .... جان كسي كاو ز جهان آزاد است  // شادي (25/.)

43. خانه ي دل ما را از كرم عمارت كن  /  پيش از آن كه اين خانه رو نهاد به ....// ويراني (25/.)

44. چندين كه بر شمردم از ...... عشقت  /  ........... دل نگفتم الا يك از هزاران // ماجراي (25/.) اندوه(25/.)

45. دل در اين پير زن عشوه گر دهر مبند  /  .......... // كاين عروسي است كه در عقد بسي داماد است (5/.)

46. .................  /  كه ز بند غم ايام نجاتم دادند  // همت حافظ و انفاس سحر خيزان بود (5/.)

------------------------------------------------

نمونه سوال امتحان نهايي درس : ادبيات فارسي (3) رشته : رياضي  فيزيك و علوم تجربي / خرداد ماه / سال 1391

الف) معني و مفهوم شعر و نثر (6نمره) ابيات و عبارات زير را به نثر روان بازگرداني كنيد .

1. جلو كلبه اش باغچه مي بست .جلو كلبه اش باغچه درست مي كرد .(25/.)

2. تصميم گرفتم سر سخن را با او باز كنم .تصميم گرفتم با او شروع به سخن گفتن كنم .(25/.)

3. كدخدا با تحكم گفت .كد خدا با جديت گفت .(25/.)       4. او خيلي دل داشت .او خيلي شجاع بود .(25/.)

5. به دست صورتگر پير ، رعشه آورده .به دست  هاي نقاش پير (25/.) لرزه آورده .(25/.)

6. اين فصل را با من بخوان باقي فسانه است .اين قسمت را با من بخوان داستان هاي ديگر افسانه هستند .(5/.)

7. پا در ركاب راهئار خويش دارند . سوار بر اسب تندرو خود هستند .(25/.)

8. آب نيرو كرده بود و كشتي پر شده ، نشستن و دريدن گرفت .آب قدرت گرفته بود (25/.) و كشتي پر از آب شد و شروع به غرق شدن (25/.) و متلاشي شدن كرد .(25/.)

9. خم آورد بالاي سر و سهي  /  از او دور شد دانش و فرهي // قد بلند مانند سرو خميده شد .(5/.) دانش و شكوه از او دور شد .(25/.)

10. زرين قبا ، زره زن از ابر سحرگهي  /  كان جا چو پيك بسته قبا مي فرستمت // از ابر سحرگاهي زرهي براي قباي زرينت فراهم كن (5/.) زيرا تو را مانند پيك بسته قبا مي فرستم.(5/.)

11. در هنگام بلا شركت بوده است ، در وقت فراغ موافقت اولي تر.در هنگام گرفتاري باهم بوديم(25/.)دروقت آسايش(25/.) بهتراست كه همراه هم باشيم.(5/.)

ب) لغت (2نمره) معني لغات مشخص شده را بنويسيد .

12. روز و شب با فخر و مباهات ، با شادي و غرور به تصديقم مي  نگريست .فخر كردن ، نازيدن (25/.)

13. خوان نعمت بي دريغش همه جا كشيده .سفره(25/.)

14. در ناحيه ي شقيقه اش يك سوراخ ديده مي شد .قسمت فوقاني خارجي استخوان سر ، گيج گاه (25/.)

15. مردي تذرو كشته را پرئاز داده  /  اسلام را در خامشي آواز داده // قرقاول ، نام پرنده اي (25/.)

16. روي كسي سرخ نشد ، بي مدد لعل لبت  /  بي تو اگر سرخ بود از اثر غازه شود // گلگونه ، سرخاب(25/.)

17. گهي از بهر او خواش رميده  /  گهي از خار او دستش خليده // زخمي ، زخم شده (25/.)

18. چون كه موسي اين عتاب از حق شنيد  /  در بيابان در پي چوپان دويد // خشم گرفتن ، غضب ، ملامت(25/.)

19. سر سبزترين بهار تقديم تو باد  /  آواي خوش هزار تقديم تو باد // بلبل ، عندليب(25/.)

پ) خودآزمايي (3 نمره)

20. نويسنده در عبارت چه ويژگي را براي شخصيت كمال الملك در نظر مي گيرد ؟« كمال الملك – استاد تويي ؛ هنر ، اين فرشته ؛ شاهكار اين تابلوست . دريغ همه ي عمر يك نظر به زير پا نينداختم . هنر ، اين ذوق گسترده ست ؛ شاهكار ، كار توست يار محمد ، نه كار من . » تواضع ، احترام به اهل هنر، علاقه به هنر (25/.)

21. از عبارت «مشتي رند را سيم دادند كه سنگ زنند » چه پيامي را مي توان استنباط كرد ؟محبوبيت حسنك (25/.)

22. مرجع ضمير «او» را در بيت « دست در كش كرد با آتش به هم / خويشتن گم كرد با او خوش به هم » بنويسيد.آتش يا شمع (25/.)

23. عبارت « پرده ي ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد » بيانگر كدام صفت خداوند است؟ستارالعيوب بودن يا عيب پوشي خداوند(25/.)

24. پيام داستان « زاغ و كبك » با كدام مقوله ي فرهنگي عصر ما ارتباط دارد ؟تقليد كوركورانه از غرب يا خودباختگي(25/.)

25. در متن « حذف شناسه » در كدام قسمت صورت گرفته است ؟ آن را بنويسيد .« كبوتران اضطرابي مي كردند و هر يك خود را مي كوشيد . مطوقه گفت : جاي مجادله نيست.»

- شناسه –َ ند  « در فعل مي كوشيدند»(25/.)

26. در عبارت « دقيقه ها به يك ديگر جاي مي سپارند ... / ولادت كه روزگاري از گوهر نور بود / به سوي بلوغ مي خزد و آن گاه كه تاج بر سرش نهادند / خسوف هاي كژخيم شكوهش را به ستيز بر مي خيزند .. »             الف ) « دقيقه ها به يك ديگر جاي مي سپارند » بيانگر چه مفهومي است؟ گذر عمر يا زمان(25/.)

ب) مقصود از « خسوف هاي كژخيم » چيست؟حوادث ناگوار(25/.)

27. منظور نويسنده از جمله ي « پس از عزيمت رضا شاه كه قبلاً رضا خان بود و بعداً هم رضاخان شد » چيست؟

- رضاخان يك انسان عادي بود و بعد از پادشاهي باز به همان حالت و موقعيت بازگشت يا موقتي بودن قدرت رضاخان .(5/.)

28. با توجه به بيت « جان گدازي اگر به آتش عشق / عشق را كيمياي جام بيني » « كيمياي شدن جان » به چه معنايي است ؟باارزش شدن يا كمال يافتن جان(5/.)

ت) دانش هاي ادبي (3نمره )

29. كدام يك از آثار زير داراي نثر مصنوع و متكلف است ؟الف) كليله و دمنه     ب) مرزبان نامه // گزينه ي ب(25/.)

30. « برخورد آزادي و اسارت » در داستان « رستم و اسفنديار » بيانگر كدام يك از عناصر داستان است ؟ درون مايه (25/.)

31. عبارت بيانگر شرح حال كدام نويسنده ي معاصر است ؟«نويسنده و مترجم معاصر ، در كتاب خود ، زندگي پيامبر بزرگوار اسلام را با كلامي دلنشين توصيف مي كند او با بهره گيري از شيوه ي توصيف داستان نويسي بر كشش اثر خود افزوده است .» زين العابدين رهنما (25/.)

32. شعر زير در چه قالبي سروده شده است ؟

« از شبنم عشق خاك آدم گل شد  /  صد فتنه و شور در جهان حاصل شد

سر نشتر عشق بر رگ روح زدند  /  يك قطره فرو چكيد و نامش دل شد » // رباعي (25/.)

33. « برادران كارامازوف» اثر كيست؟ داستايوسكي (25/.)

34. از عناصر داستان « لحن و زاويه ي ديد » را در عبارت بنويسيد . «پدرم مرد مهمي نبود . اشتباهاً تبعيد شد . مادرم هم زن مهمي نبود . او هم اشتباهاً تبعيد شد ..»

- لحن : طنز (25/.) زاويه ي ديد : اول شخص«من»(25/.)

35. نويسنده هر يك از آثار را بنويسيد .(الف) چهار مقاله  « نظامي عروضي»(25/.)         

ب) پنج داستان « جلال آل احمد»(25/.)

35. در هر يك از ابيات زير چه آرايه هايي به كار رفته است ؟

الف) كسي كه نقطه ي آغاز هر چه  پرواز است  /  تويي كه در سفر عشق خط پاياني // تضاد (25/.)

ب) تويي بهانه ي آن ابرها كه مي گريند  /  بيا كه صاف شود اين هواي باراني // حسن تعليل (25/.)

ج) كنار نام تو لنگر گرفت كشتي عشق / بيا كه ياد تو آرامشي است طوفاني // متناقض نما «پارادوكس» (25/.)

ث) درك مطلب(4نمره)

37. با توجه به عبارت « مكه يك كوه تاريخي دارد و اين كوي يك آشناي صميمي . اين كوه را از مكه و اين آشنا را از آن بگيرند ، ديگر چيزي باقي نمي ماند جز يك مشت افسانه ي در هم و بر هم .» منظور از « آشناي صميمي » كيست؟ پيامبر اسلام «ص» (25/.)

38. « حلقه ي در شدن » در بيت بيانگر چه مفهومي است ؟« هر كه شدت حلقه ي در ، زود برد حقه ي زر  /  خاصه كه در باز كني ، محرم دروازه شود»متوسل شدن (25/.)

39. كصراع دوم بيت بيانگر چه مفهومي است ؟« همي راند تير گز اندر كمان  /  سر خويش كرده سوي آسمان » دعاكردن ، نيايش كردن (25/.)

40. در عبارت « مجموعه اي مي بايست  از هر دو عالم روحاني و جسماني كه هم محبت و بندگي به كمال دارد و هم علم و معرفت به كمال دارد تا بار امانت مردانه و عاشقانه در سفت جان       كشد . » « بار امانت » از نظر عرفا به چه معنايي است ؟ عشق(25/.)

41. مفهوم مشترك به كار رفته در دو عبارت زير را بنويسيد .

بيهقي مي گويد:« غزض من آن است كه تاريخ پايه اي بنويسم و بنايي بزرگ افراشته گردانم چنان كه ذكر آن تا آخر روزگار باقي ماند .»

شكسپير مي گويد :« مگر ترانه  ي من كه در روزگار مانده بر جاي ماند / تا به نا خواست دست جفا پيشه ي دهر ، شكوه تو را بستايد.»  // جاودان ماندن اثر (5/.)

42. تفاوت معنايي واژه ي «جولان » را در دو مصراع بيت را بنويسيد . « جانان من برخيز بر جولان برانيم / زان جا به جولان تا خط لبنان برانيم »

- در مصراع اول : نام منطقه اي « بين اردن و سوريه » است(25/.) و در مصراع دوم : تاختن ، شتابان (25/.)

43. با توجه به بيت به پرسش ها پاسخ دهيد .«گر نبندي زين سخن تو حلق را / آتشي آيد بسوزد خلق را »

الف) « خلق» مجازاً به چه معنايي به كار رفته است ؟ دهان (25/.)       

ب) منظور از «آتش» چيست ؟ عذلب ، غضب الهي (25/.)

44. با توجه به شعر به پرسش ها پاسخ دهيد .«كاريز خوش دارد خيال كند / كه رودها / تنها براي اين هستند / كه به او آب برسانند»

الف) «كاريز» درلغت به چه معنايي است و در ابن جا نماد چه كساني است؟ قنات (25/.) انسان هاي خودخواه(25/.)

ب) منظور از قسمت مشخص شده چيست؟ در اختيار او باشند يا به او خدمت كنند .(25/.)

45. در شعر منظور از « لب ديوار دل » چيست؟ چرا شاعر چنين تركيبي را به كار برده است؟« شب دو صف از يا كريم / بال به بال نسيم / از لب ديوار دلت / پر كشيد .»

- چشم (25/.) زيرا چشم ، ديده بان قلعه ي دل است .(5/.)

ج) حفظ شعر (2نمره)ابيات زير را كامل كنيد .

46. دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند / واندر آن ظلمت شب آب ... دادند // حياتم (25/.)

47. بعد از اين روي من و آينه ي ... جمال / كه در آن جا خبر از جلوه ي ذاتم دادند  //  وصف (25/.)

48. گر .... از لاله ي سيراب بود دامن كوه / مرو از راه كه آن خون دل .... است // پر (25/.)  ، فرهاد(25/.)

49. بي وفا نگار من ، مي كند به كار من / .................. // خنده هاي زير لب ، عشوه هاي پنهاني (5/.)

50. ................../ بيرون نمي توان كرد الا به روزگاران // سعدي به روزگاران مهري نشسته بردل(5/.)

------------------------------------------------------

نمونه سوال امتحان نهايي درس : ادبيات فارسي (3) رشته : رياضي  فيزيك و علوم تجربي / شهريور ماه / سال 1391

الف) معني  و مفهوم شعر و نثر (6نمره) ابيات و عبارات زير را به نثر روان ، بازگرداني كنيد .

1. اصغر يك سقلمه زد به پهلوم .اصغر با آرنج « گوشه ي مشت» يك ضربه به پهلوي من زد .(25/.)

2. جهان ، قرآن مصور است .جهان مانند قرآن تصوير دار است .(25/.)

3. ديشب روي تپه ي شهيد برهاني عمل كرديم .ديشب روي تپه ي شهيد برهاني عمليات «حمله« كرديم .(25/.)

4. از شنيدن اسم شهر قند در دلم آب مي شد .با شنيدن اسم شهر ، بسيار خوشحال مي شدم .(25/.)

5. معذوريد كه شما را سر و كار با عشق نبوده است .عذر شما موجه است (25/.) زيرا شما عاشق نبوده ايد .(25/.)

6. هميشه تا بر آيد ماه و خورشيد / مرا باشد به وصل يار اميد // تا زماني كه ماه و خورشيد در آسمان ديده مي شود (25/.) من به وصال يار اميدوارم .(25/.)

7. كرد فرامش ره و رفتار خويش / ماند غرامت زده از كار خويش // راه رفتن و روش خود را فراموش كرد (25/.) و از ان كار خود دچار زيان شد .(25/.)

8. خروشيد كاي فرح اسفنديار / هماوردت آمد ، بر آراي كار // رستم فريادزد : اي اسفنديار خجسته (25/.) حريف تو آمد (25/.) آماده ي نبرد باش .(25/.)

9. كبوتران اشارت او را امام ساختند و راه بتافتند.كبوتران فرمان او را (25/.) راهنماي خود قرار دادند(25/.) و مسيرشان را تغيير دادند .(25/.)

10. نبشته آمد و به توقيع موكد گشت و مبشران برفتند.نامه ها نوشته شد(25/.) و با امضا(25/.)تأييد شد(25/.) و نامه رسانان رفتند .(25/.)

11. هر كه شدت حلقه ي در ، زود برد حقه ي زر / خاصه كه در باز كني ، محرم دروازه شود .

- هر كسي به تو متوسل شود(25/.) به زودي به گنج دست خواهد يافت(25/.) خصوصاً اگر درگاه الهي خود را  بر وي بگشايي(25/.) او از مقربان درگاه تو خواهد شد .(25/.)

ب) لغت (2نمره) معني لغات مشخص شده را بنويسيد .

12. با تنهايي اين كوه مراوده مي كند .دوستي ، رفت و آمد(25/.)        

 13. تخم خرمايي به تربيتش نخل باسق گشته .بلند(25/.)

14. استاد صورتگر تمثالي نيم رخ از شمايل ما بسازه.صورت ، چهره(25/.)     

  15. هرچه اصرار كردم ، كارگر نيفتاد .مؤثر ، تأثيرگذار(25/.)

16. اگرچه تلخ باشد فرقت يار / در او شيرين بود اميد ديدار // جدايي ، دوري (25/.)

17. زين نمط بيهوده مي گفت آن شبان / گفت موسي :«با كي است اي فلان ؟» روش ، طريقه (25/.)

18. وگاه نيز در عين كمال ايجاز ، حق مطلب را ادا كرده است .كوتاه گفتن ، سخن كوتاه كردن ، (25/.)

19. رسماً يك شعار شيعي گرديد ؛ مملو از اخلاص و ايمان و همراه با دعاها و اوراد ويژه ي خويش // پر ، آكنده ، سرشار(25/.)

پ) خودآزمايي (3نمره)

20. عبارت زير بيانگر كدام ويژگي دربار رضاخان است؟« تدين : آدم هاي بي ريخت و بدقواره اي مثل جان نثار ، اجازه ي شرف يابي به خواب همايوني ندارند.»

- تملق ، چاپلوسي (25/.)

21. در عبارت « مشتي رند را سيم دادند كه سنگ زنند» مشتي رند چه افرادي هستند .افراد مزدوري كه با گرفتن پول تن به انجام هركاري مي دهند .(25/.)

22. دوبيت بر چه مفهوم مشتركي دلالت دارند ؟« فسانه گشت و كهن شد حديث اسكندر / سخن نو آر كه نو را حلاوتي است دگر»

« همين ، سخن تازه بگو تا دو جهان تازه شود / وارهد از حد جهان ، بي حد و ا  // گفتن سخن تازه (25/.)

23. در شعر « مي شود از باغ نگاهت هنوز / يك سبد از ميوه ي خورشيد چيد » منظور از « ميوه ي خورشيد» چيست؟معنويت ، معرفت ، ايمان (25/.)

24. در كدام يك از ابيات « تقابل عشق و عقل» ديده مي شود؟ الف) شود آسان ز عشق كاري چند / كه بود نزد عقل بس دشوار

ب)مرا تا عشق صبر از دل براندست / بدين اميد جان من بماندست  // گزينه ي الف (25/.)

25. معادل امروزي «كارزار» را دربيت بنويسيد .« كه چندين بپيچم كه اسفنديار/ مگر سر بپيچاند از كارزار»جنگ ، نبرد (25/.)

26. عبارت برگرفته از «گلستان سعدي» است؛ به چه علت نثر آن را مسجع مي دانيم ؟« باران رحمت بي حسابش همه را رسيده و خوان نعمت بي دريغش همه جا كشيده .»

- به دليل استفاده از سجع ، تشبيهات  و توصيفات شاعرانه به صورت طبيعي و با رعايت اعتدال (5/.)

27. دو پيام محوري «داستان گاو» را بنويسيد . فقر مادي يا فرهنگي ، وابستگي شديد ، ازخود بيگانگي ، گريز از واقعيت (5/.)

28. با توجه به بيت از درس « آفتاب پنهاني ـ» منظور شاعر از « سفر عشق» چيست؟« كسي كه نقطه ي آغاز هر چه پرواز است / تويي كه در سفر عشق خط پاياني»

- خط «راه» انبيا و اوليا (5/.)

ت) دانش هاي ادبي (3نمره)

29. اصلي ترين موضوع عرفان چيست ؟ عشق (25/.)

30. كدام يك از آثار داراي نثر مرسل است؟ الف) كليله و دمنه      ب) تاريخ بلمعي  // گزينه ي ب(25/.)

31. داستان «گاو» برگرفته از كدام اثر غلامحسين ساعدي است ؟ عزادران بيل (25/.)

32. كدام قالب شعري بر وزن « لاحول و لا قوه الا بالله» است ؟ رباعي (25/.)

33. عبارت معرف كدام اثر است ؟« مؤلف آن از عرفاي بزرگ قرن هفتم است . وي اين كتاب را در بحبوحه ي حمله ي مغول درسال 618 نگاشته و در آن به بررسي مهم ترين مسائل عرفاني پرداخته است . نثر اين كتاب روان و گيراست .» مرصاد العباد (25/.)

34. نويسنده ي هر يك از آثار را بنويسيد . الف) خون خورشيد   « پرويز خرسند » (25/.)      

  ب) جنگ و صلح « تولستوي » (25/.)

35. از عناصر داستان « لحن » و « زاويه ي ديد » را در عبارت بنويسيد .« هوا گرگ و ميش بود كه دوباره خوابيدم و از شدت ضعف به خوابي شبيه بي هوشي فرورفتم .»

- لحن : جدي (25/.) و زاويه ي ديد : اول شخص «من » (25/.)

36. جناس را در بيت بيابيد و نوع آن را بنويسيد .« چونزديك گشتند پير و جوان / دو شير سر افراز و دو پهلوان »پير ، (25/.) شير (25/.)  « يا چو و دو »   / جناس ناقص (25/.)

ث) درك مطلب (4نمره)

37. بيت به چه واقعه اي تلميح دارد؟« اي از بر سدره شاهراهت / وي قبه ي عرش تكيه گاهت »معراج پيامبر اسلام «ص» (25/.)

38. عبارت « دست هاشان به اندازه ي چوب كبريت دراز شده بود و گل دسته را نشان مي دادند .» بيانگر چه مفهومي است؟ فاصله ، ارتفاع يا دوري (25/.)

39. منظور از «گل ها» در عبارت « خدا / نه براي خورشيد / و نه براي زمين / بلكه براي گل هايي كه برايمان مي فرستد / چشم به راه پاسخ است .» چيست؟نعمتها ، عشق (25/.)

40. در عبارت مقصود از «تاج» چيست؟« ولادت كه روزگاري از گوهر نور بود / به سوي بلوغ مي خزد و آن گاه كه تاج بر سرش نهادند / خسوف هاي كژخيم شكوهش را به ستيز بر مي خيزند .

- كمال  ، جواني (25/.)

41. با توجه به عبارت به سؤالات پاسخ دهيد .« هميشه چشم نهاده بودي تا پادشاهي  بزرگ و جبار برچاكري خشم گرفتي و آن چاكر را لت زدي و فروگرفتي ...»

الف)  « چشم نهاده بودي » كنايه از چيست ؟ منتظر بود (25/.)        

 ب) « لت زدي » به چه معناست؟ سيلي مي زد (25/.)

42. در بيت « اين چه ژاژ است و چه كفر است و فشار؟/ پنبه اي اندر دهان خود فشار»

الف) منظور از «فشار» چيست؟ سخن بيهوده (25/.)                 

ب) مفهوم كنايي « پنبه در دهان فشردن » را بنويسيد . ساكت شدن (25/.)

43. در عبارت « شاهين تيزبال افق ها بودم . زنبوري طفيلي شدم و به كنجي پناه بردم .» منظور نويسنده را از قسمت مشخص شده بنويسيد .سربار يا وابسته شدن (5/.)

44. با توجه به بيت « مردي صفاي صحبت آيينه ديده / از روزن شب ، شوكت ديرينه ديده »

الف) « هم صحبتي  با آيينه » بيانگر چه مفهومي است؟صفا ، پاكي (25/.)              

  ب) منظور از « روزن شب » چيست؟عصر ستم و بيداد  (25/.)

45. در متن از درس كمال الملك منظور از « شاه شهيد » و « شاه زنده » كيست ؟« شما كه پرده ها ازصورت شاه شهيد انداخته ايد . يكي هم از اين شاه زنده بسازيد .»

- ناصرالدين شاه (25/.) ، رضاخان (25/.)

46. مصراع دوم بيت به چه مفهومي دلالت دارد؟« بر راستي بال نظر كرد و چنين گفت : / امروز همه روي جهان زير پر ماست »تسلط و برتري داشتن بر همه چيز (5/.)

ج) حفظ شعر (2 نمره) ابيات زير را كامل كنيد .

47. بگذار تا بگريم چون ابر در بهاران / كز سنگ ناله خيزد روز .... ياران // وداع (25/.)

48. من اگر .... گشتم و خوشدل چه عجب / مستحق بودم و اين ها به زكاتم دادند  // كام  روا (25/.)

49. حاصلي نيست به جز .... زجهان خواجو را / ...... جان كسي كاو زجهان آزاد است  // غم (25/.) ، شادي (25/.)

50. .................. / خنده هاي زير لب ، عشوه هاي پنهاني // بي وفا نگار من ، مي كند به كار من (5/.)

51. سعدي به روزگاران مهري نشسته بر دل / .................... // بيرون نمي توان كرد الا به روزگاران (5/.)

----------------------------------------------------------ـ

نمونه سوال امتحان نهايي درس : ادبيات فارسي (3) رشته : رياضي  فيزيك و علوم تجربي / دي ماه / سال 1391

الف) معني  و مفهوم شعر ونث (6نمره) ابيات و عبارات زير را به نثر روان بازگرداني كنيد .

1. آواي خوش هزار تقديم تو باد .صداي زيباي بلبل را به تو تقديم مي كنم .(25/.)

2. باز رفتيم توي نخ گل دسته ها .دوباره به فكر گل دسته ها افتاديم .(25/.)

3. گرفتند زان پس دوال كمر . بعد از آن كمربندهاي يكديگر را گرفتند.(25/.)

4. از شنيدن اسم شهر قند در دلم آب مي شد.با شنيدن اسم شهر ، بسيار خوشحال مي شدم .(25/.)

5. گهي از بهر او خوابش رميده / گهي از  خار دستش خليده . گاهي به خاطر آن بي خواب شده (25/.) گاهي از خار آن دستش زخمي شده است .(25/.)

6. بوسهل برخاست ، نه تمام و بر خويشتن مي ژكيد. بوسهل از جاي خود بلند شد ولي نه كامل (25/.) و زير لب غرولند مي كرد .(25/.)

7. امير  { مسعود} شبگير ، بر نشست .امير «مسعود» صبح زود (25/.) سوار «بر اسب» شد .(5/.)

8. از گزند داس دروگر وقت هيچ روينده را زنهار نيست . از آسيب زمان كه مانند داسي دروگر است(25/.) هيچ موجودي (25/.) در امان نيست .(25/.)

9. يك قبضه ي خاك از روي جمله ي زمين برگرفت.يك مشت خاك (25/.) از روي همه ي زمين (25/.) برداشت .(25/.)

10. منت خداي را ، عز و جل كه طاعتش موجب قربت است و به شكر اندرش مزيد نعمت .

- ستايش مخصوص خداوند(25/.) توانا و عزيز و بزرگ است(25/.) كه فرمان بردن از او باعث نزديكي به او است (25/.) و شكراو موجب افزايش نعمت است .(25/.)

11. كبوتران اشارت او را امام ساختند و را بتافتند و صياد باز گشت .

- كبوتران فرمان او را (25/.) راهنماي خود قرار دادند(25/.) و مسيرشان را تغيير دادند(25/.) و شكارچي برگشت.(25/.)

ب) لغت (2 نمره ) معني لغات مشخص شده را بنويسيد.

12. باز زين و برگ را بر گرده ي گهرها و كرندها نهادند.اسبي كه رنگ او ميان زرد و بور باشد .(25/.)

13. وزر و وبال اين چه به كار آيد .عذاب ، گرفتاري (25/.)

14. از مضيق حيات در گذري / وسعت ملك لامكان بيني . تنگنا ، كار سخت و دشوار(25/.)

15. با تنهايي اين كوه مراوده مي كند . دوستي ، رفت و آمد025/.)

16. فرض است فرمان بردن از حكم جلودار . واجب گردانيدن ، تعيين كردن(25/.)

17. استاد صورتگر تمثالي نيم رخ از شمايل ما بسازه .صورت ، چهره (25/.)

18. زين نمط بيهوده مي گفت آن شبان. روش ، طريقه (25/.)             

 19. رخت خود از باغ به راغي كشيد .صحرا ، بيابان (25/.)

پ) خودآزمايي (3 نمره)

20. عبارت بيانگر كدام ويژگي دربار رضاخان است؟« تدين: آدم هاي بي ريخت و بدقواره اي مثل  جان نثار ، اجازه ي شرف يابي به خواب همايوني ندارند.»

- چاپلوسي و تملق درباري(25/.)

21. معادل امروزي «كارزار» را در بيت « كه چندين بپيچم كه اسفنديار/مگر سر بپيچاند از كارزار » بنويسيد .جنگ ، نبرد (25/.)

22. از عبارت « مشتي رند را سيم دادند كه سنگ زنند » چه پيامي را مي توان استنباط كرد ؟محبوبيت حسنك يا پليدي دشمنان(5/.)

23. منظور از « خسوف هاي كژخيم « در عبارت « خسوف هاي كژخيم شكوهش را به ستيز بر مي خيزند »چيست؟حوادث ناگوار(5/.)

24. با توجه به بيت « جان گدازي اگر به آتش عشق / عشق را كيمياي جان بيني » شاعر چه چيز را شرط دست يابي به كيمياي عشق مي داند؟جان گداختن در آتش عشق(5/.)

25. در بيت از درس « آفتاب وفا» منظور از « سر به مهر » چيست؟« اين سر به مهر نامه بدان مهربان  رسان / كس را خبرمكن كه كجا مي فرستمت» // محرمانه ، پنهان(5/.)

26. با توجه به شعر « آفتاب ، / خار و خس مزرعه ي چشم تو » چرا شاعر « آفتاب » را خاروخس چشم جانباز ميداند؟زيرا فروغ معنوي چشم جانباز را برآفتاب ترجيح مي دهد.(5/.)

ت) دانش هاي ادبي (3 نمره)

27. كدام يك از آثار داراي نثر مرسل است؟ الف) قابوس نامه         ب) كليله و دمنه     // گزينه ي الف(25/.)

28. عبارت بيانگر شرح حال كدام نويسنده ي معاصر است؟« از پركارترين نويسندگان معاصر است . از او نزديك به چهل و پنج اثر ادبي ، اجتماعي ، سياسي و ترجمه به يادگار مانده است . نثر وي صريح ، طنزگونه ، كوتاه ، نزديك به زبان گفتار و توصيفي است.» جلال آل احمد (25/.)

29. كتاب « بهارستان » به تقايد از كدام اثر نوشته شده است ؟گلستان(25/.)

30. متن  زير از درس « تپه ي برهاني » است ؛ زاويه ي ديد يا راويداستان آن را بنويسيد .

« هوا گرگ و ميش بود كه دوباره خوابيدم و از شدت ضعف به خوابي شبيه بي هوشي فرو رفتم .» /// اول شخص يا من (25/.)

31. با توجه به شعر از تاگور « فانوس» نماد چيست؟« آنان كه فانوسشان را / بر پشت مي برند / سايه هاشان پيش پايشان مي افتد » // حق ، حقيقت و روشنايي (25/.)

32. در بيت« جانان من برخيز بر جولان برانيم / زان جا به جولان تا خط لبنان برانيم » جناس و نوع آن را مشخص كنيد .جولان – جولان(25/.) جناس تام (25/.)

33. در بيت « مشبه و مشبه » را مشخص كنيد .« زرين قبا ، زره زن از ابر سحر گهي / كان جا چو پيك بسته قبا مي فرستمت» / مشبه :ت در مي فرستمت (25/.) مشبه به : پيك (25/.)

34. هر يك از آثار چه كسي است؟الف)  كليدر« محمود دولت آبادي »(25/.)              

    ب) چوب به دست هاي ورزيل « غلامحسين ساعدي»(25/.)

    ج) به قول پرستو « قيصير امين پور »(25/.)

ث) درك مطلب (4 نمره)

35. منظور از « خامشي » در بيت « مردي به مردي دشنه بر بيداد بسته / در خامشي ها قامت فرياد بسته » چيست؟ دوران خفقان ، دوران پيش از انقلاب اسلامي(5/.)

36. در بيت  زير « خامي و سوخته » هريك براي بيان چه مفهومي به كار رفته اند؟

«عاقبت از خامي خود سوخته / رهروي كبك نياموخته» // خامي : بي تجربگي (25/.)   ،  سوخته : دچار زيان شده ، به مشكل برخورده (25/.)

37. مصراع دوم بيت  از درس « نياز روحاني » بيانگرچه مفهومي است ؟« كسي كه وسعت او در جهان نمي گنجد / به خانه ي دل من ، آمده است مهماني »

- مهر او بر دل من نشسته است ؛ به او علاقمند شده ام ، دوستش دارم . (5/.)

38. در بيت« تا نگردي بي خبر از جسم و جان / كي خبر يابي زجانان يك زمان » منظور از «بي خبر گشتن از جسم و جان » چيست؟مردن ، فنا في الله (5/.)

39. مقصود از « در باز كردن  » در بيت چيست ؟« هركه شدت حلقه ي در زود برد حقه ي زر / خاصه كه در باز كني محرم دروازه شود»   // پذيرفتن ، توجه كردن (5/.)

40. كنايه ي به كار رفته در مصراع اول بيت به چه معناست؟« گفت : اي موسي دهانم دوختي / وز پشيماني تو جانم سوختي» // ساكت كردي ، خاموش كردي (5/.)

41. با توجه به عبارت از درس « شبنم عشق» به سؤالات پاسخ دهيد .« روزكي چند صبر كنيد تا من بر اين يك مشت خاك دست كاري قدرت بنمايم تا شما در اين آينه نقش هاي بوقلمون بينيد»         

   الف) « مشت خاك » بيانگر چه مفهومي است؟جسم انسان  (25/.)

ب) منظور از « نقش هاي بوقلمون » چيست؟ جلوه هاي گوناگون يا رنگارنگ (25/.)

42. با توجه به عبارت « خدا / نه براي خورشيد / و نه براي زمين / بلكه براي گل هايي كه برايمان مي فرستد / چشم به راهپاسخ است .»

الف) مقصود از «گل ها » چيست؟نعمت ها يا عشق و محبت (25/.)            

  ب) كنايه ي به كار رفته در جمله ي پاياني بيانگر چه مفهومي است؟منتظر است (25/.)

ج) حفظ شعر(2 نمره) ابيات زير را كامل كنيد.

43. خيمه ي ..... مزن بر در اين كهنه رباط / كه اساسش همه بي موقع و بي بنياد است  // انس (25/.)

44. من اگر كام روا گشتم و خوشدل چه عجب / ..... بودم و اين ها به زكاتم دادند // مستحق(25/.)

45. بگذاشتند ما را در ديده آب ..... / گريان چو در قيامت ...... گناهكاران  // حسرت (25/.) ، چشم (25/.)

46. ساقيا بده جامي زان شراب روحاني / .................... // تا دمي بر آسايم زين حجاب ظلماني (5/.)

47. ..................../ مرو از راه كه آن خون دل فرهاد است // گر پر از لاله ي سيراب بود دامن كوه (5/.)

------------------------------------------

نمونه سوال امتحان نهايي درس : ادبيات فارسي (3) رشته : رياضي  فيزيك و علوم تجربي / خرداد ماه / سال 1392

الف) معني و مفهوم شعر و نثر (6 نمره ) ابيات   و عبارات زير را به نثر روان بازگرداني كنيد .

1. دوباره روحش به كالبدش برگشته است .دوباره روحش به جسمش باز گشته است.(25/.)

2. هرچه اصرار كردم ، كارگر نيفتاد.هرچه اصرار كردم تأثير گذار نبود .(25/.)

3. با تآني به پيش حسين (ع) آمد .به آرامي پيش حسين «ع» آمد .(24/.)

4. چو شد روز ، رستم بپوشيد گبر . وقتي روز شد رستم لباس جنگي خود را بر تن كرد .(25/.)

5. بدو باشد هميشه خرم و كش / بر آن اميد كه بانگي كند خوش  // با او هميشه خوش و شاد است(25/.) به اميد آن كه آوازي خوش بخواند .(25/.)

6. بازگشت و دفتر خود باز كرد / وصف او بر قدر فهم آغاز كرد // برگشت و به شرح آن چه ديده بود پرداخت(25/.) به اندازه ي درك خود ، او«شمع» را توصيف كرد.(25/.)

7. باد صبا دروغ زن است و تو راست گوي / آن جا به رغم باد صبا مي فرستمت // باد صبا دروغگو است و تو راستگوهستي(25/.) من تو را بر خلاف ميل باد صبا به آن جا مي فرستم(25/.)

8. به قهر يك قبضه ي خاك از روي جمله ي زمين برگرفت .با خشم (25/.) يك مشت خاك (25/.) از روي  همه ي زمين برداشت.(25/.)

9. وزر و وبال اين چه به كار آيد.گناه (25/.) و عذاب  اين (25/.) براي من چه ارزشي دارد ؟(25/.)

10. كبوتران اشارت او را امام ساختند و راه بتافتند و صياد بازگشت.

- كبوتران فرمان او را (25/.) راهنماي خود قرار دادند (25/.) و مسيرشان را تغيير دادند(25/.) و شكارچي برگشت .(25/.)

11. منت خداي را ، عزوجل كه طاعتش موجب قربت است و به شكر اندرش مزيد نعمت .

- ستايش مخصوص خداوند (25/.) عزيز و بزرگ است (25/.) كه فرمان بردن از او باعث نزديكي به او است(25/.) و شكر او موجب افزايش نعمت است.(25/.)

ب) لغت (2نمره ) معني لعات مشخص شده را بنويسيد.

12. جلادش رسن به گلو افكنده بود و خبه كرده . طناب ، ريسمان (25/.)                 13. مي بينم اگر ذره اي اندر تك درياست.عمق ، ژرفا(25/.)

14. به نظر مي رسيد تمام سنگ ها حالت استماع دارند. شنيدن ، گوش دادن(25/.)      15. زاغي در حوالي آن بر درختي بزرگ گشن خانه داشت.انبوه ، پر شاخ و برگ(25/.)

16. گل آدم را در تخمير انداخته .سرشتن ، مايه زدن(25/.)              17. فراموش كردي تو سگزي مگر / كمان . بر مرد پرخاشخر .  پرخاشجو ، جنگجو(25/.)

18. چون كه موسي اين عتاب از حق شنيد / در بيابان در پي چوپان دويد // خشم گرفتن  ، غضب ، ملامت (25/.)

19. شبگير ما در روز خيبر ياد بادا / قهر خدا در خشم حيدر ياد بادا // صبح زود، سحرگاه(25/.)

پ) خودآزمايي (3نمره)

20. چرا شخصيت اصلي داستان گاو ، ماجراي ساختگي فرار گاو را باور نمي كند؟ به دليل فقر ، يا دل بستگي عميق به گاو ، مسخ (25/.)

21. عبارت  بيانگر كدام ويژگي دربار رضاخان است؟« رضاخان – اخطار مي كنم قبل از جواب ، به فكر عاقبت كارت باشي .»   استبداد(25/.)

22. بيت« فسانه گشت وكهن شد حديث اسكندر / سخن نو آر كه نو را حلاوتي است دگر » با كدام گزينه ارتباط معنايي دارد ؟ با گزينه الف (25/.)

الف) هين ، سخن تازه بگو تا دو جهان تازه شود / وارهد از حد جهان ، بي حد واندازه شود               ب) روي كسي سرخ نشد ، بي مدد لعل لبت / بي تو اگر سرخ بود از اثر غازه شود

ج) آب چه دانست كه او گوهر گوينده شود ؟ / حاك چه دانست كه او غمزه ي غمازه شود؟            د) راز ، نهان دار و خمش ور خمشي تلخ بود / آن چه جگر سوزه بود باز جگرسازه شود

23. معادل امروزي « مگير » رادر بيت بنويسيد .« به باد افره اين گناهم مگير / تويي آفريننده ي ماه و تير»  //  مجازات نكن يا مواخذه نكن (25/.)

24. با توجه به شعر «آفتاب پنهاني » مضمون مشترك ابيات زير تأكيد برآمدن چه كسي دارند؟ حضرت مهدي «عج» (25/.)

« طلوع مي كند آن افتاب پنهاني / ز سمت مشرق جغرافياي عرفاني »

« دوباره پلك دلم مي پرد ، نشانه ي چيست؟ / شنيده ام كه مي آيد كسي به مهماني »

25. در جمله ي « مدتي با قفلش كندوكو كرديم » معادل عاميانه ي «كندوكو» را بنويسيد .جست و جو با تفحص (25/.)

26. منظور شاعر از واژه هاي مشخص شده در بيت چيست؟« وادي پر از فرعونيان و قبطيان است / موسي جلودار است و نيل اندر ميان است»

- وادي : فلسطين (25/.) ، قبطيان : اسرائيلي ها (25/.)

27. در عبارت« مشتي رندا را سيم دادند كه سنگ زنند » سيم دادن به چه معنايي است .اجير كردن ، پول دادن (5/.)

28. شعر در چه قالبي سروده شده است؟ يك ويژگي اين قالب را بنويسيد .« جهان ، قرآن مصور است / و آيه ها در آن / به جاي آن كه بنشينند ، ايستاده اند / درخت يك مفهوم است ...» سپيد (25/.) وزن عروضي ندارد ، جاي قافيه در آن مشخص نيست ، آهنگ دارد .(25/.)

ت) دانش هاي ادبي (3نمره)

29. كدام يك از آثار داراي نثر مرسل نيست؟ الف) تاريخ بلعمي                ب) گلستان سعدي  // گزينه ي ب(25/.)

30. با توجه به متن از درس « تپه هاي برهاني » زاويه ي ديد را بنويسيد .« آن گاه ، من تصميم گرفتم سر سخن را با او باز كنم و ابهام ها را از بين ببرم . با لبخندي پرسيدم :برادر ، حالت خوب است؟...» اول شخص يا من (25/.)

31. عمده ي شهرت هاتف اصفهاني به واسطه ي ........ عرفاني اوست .ترجيع بند (25/.)

32. در كدام بيت آرايه ي حسن تعليل ديده مي شود؟  گزينه ي ب (25/.)

الف) هر چند كه از آينه بي رنگ تر است / از خاطر غنچه ها دلم تنگ تر است

ب) بشكن دل بي نواي ما را اي عشق / اين ساز ، شكسته اش خوش آهنگ تر است

33. عبارت بيانگر شرح حال كدام شخصيت ادبي است؟« از شاعران داستان سراي قرن پنجم هجري است ؛ تنها اثر او بازمانده ي يك داستان كهن و عاشقانه ي ايراني است كه همواره سرمشق شاعران بزرگ براي سرودن داستان هاي عاشقانه بوده است .»فخر الدين اسعد گرگاني (25/.)

34. از بين عبارت زير كدام گزينه درست است؟گزينه ي ب (25/.)

الف) نقد اخلاقي به بررسي آرايه ها و زيبايي هاي ادبي آثار مي پردازد .                     ب)نقد لغوي آثار ادبي را از نظرگاه كاربرد زبان و اصول و قواعد آم ارزيابي مي كند.

35. با توجه به شعر تاگور « آنان كه فانوسشان را / بر پشت مي برند / سايه هاشان پيش پايشان مي افتد » « فانوس » نمادچيست؟ حق ، حقيقت و روشنايي (25/.)

36. نام نويسنده آثار را بنويسيد .الف) شوهرآهوخانم « علي محمد افغاني»(25/.)                         ب) دون كيشوت « سروانتس» (25/.)

37. در هر يك از ابيات زير كدام يك از آرايه هاي ادبي وجود دارد ؟

الف) خروش آمد از باره ي هر دو مرد / تو گفتي بدريد دشت نبرد  //  اغراق (25/.)

ب) ناقه ي صالح چو ز كه زاد يقين گشت صحرا / كوه پي مژده تو اشتر جمازه شود  // تشبيه (25/.)

ج) زاغي از آن جا كه فراغي گزيد / رخت خود از باغ به راغي كشيد  // كنايه (25/.)

ث) درك مطلب(4نمره)

38. با توجه به عبارت « آب جيحون فرو نشست ؛ ريگ آموي پرنيان شد ؛ بوي جوي موليان مدهوشم كرد ... پا به ركاب گذاشتم و به سوي زندگي روان شدم . تهران را پشت سر نهادم و به سوي بخارا بال و پر گشودم . بخاراي من ايل من بود .» در گدام گزينه مفهوم « ازبين  رفتن مشكلات » ديده مي شود؟گزينه ي الف (25/.)

الف) ريگ آموي پرنيان شد .                         ب) بوي جوي موليان مدهوشم كرد.

ج) پا به ركاب گذاشتم .                                                             د)به سوي بخارا بال و پر گشودم .

39. مصرع دوم بيت بيانگر چه مفهومي است؟« زي تير نگه كرد و پر خويش بر او ديد / گفتا : ز كه ناليم كه از ماست كه برماست»

- هر حادثه اي كه برايمان پيش مي آيد ، نتيجه ي اعمال خودمان است .(5/.)

40. مفهوم كنايه ي به كار رفته در مصراع دوم بيت را بنويسيد .« گفت: اي موسي ، دهانم دوختي / ور پشيماني تو جانم سوختي» // مرا نابود كردي (5/.)

41. با توجه به عبارت «خدا / نه براي خورشيد / ونه براي زمين / بلكه براي گل هايي كه برايمان مي فرستد / چشم به راه پاسخ است .» به سؤالات پاسخ دهيد .

الف) منظور از « گل ها » چيست؟ عشق و محبت (25/.)                 ب) « چشم به راه« در جمله ي پاياني بيانگر چه مفهومي است؟منتظر (25/.)

42. تفاوت معنايي « تاج بر سر نهادن» را در اشعارزير بيابيد.

الف) « كه ايرانيان را به كشتن دهم / خود اندر جهان تاج بر سر نهم » // پادشاهي (25/.)

ب) « ولادت كه روزگاري از گوهر نور بود / به سوي بلوغ مي خزد و آن گاه كه تاج بر سرش نهادند .»  به كمال رسيدن يا به جواني رسيدن (25/.)

43. «حقه ي زر » دربيت بيانگر چيست ؟« هركه شدت حلقه ي در ، زود برد حقه ي زر / خاصه كه در باز كني محرم دروازه شود»گنج يا همه چيز (5/.)

44. با توجه به بيت« يار بي پرده از در و ديوار / در تجلي است يا اولي الابصار » به سؤالات زير پاسخ دهيد .

الف) « بي پرده » كنايه از چيست ؟بدون حجاب ، آشكار ، نمايان (25/.)         ب) منظور از « در وديوار » چيست؟ همه جا ، تمام جلوه هاي آفرينش (25/.)

45. با توجه به عبارت زير از درس « شبنم عشق » به سؤالات پاسخ دهيد .

« روزكي چند صبر كنيد تا من بر اين يك مشت خاك دست كاري قدرت بنمايم تا شما در اين آينه نقش هاي بوقلمون بينيد . اول نقش آن باشد كه همه ي را سجده ي اوبايدكرد»

الف) « او » در عبارت بالا كيست؟ انسان يا آدم (25/.)                                      ب) منظور از « مشت خاك » چيست؟جسم انسان (25/.)

ج)« نقش هاي بوقلمون» بيانگر چه مفهومي است ؟ جلوه هاي گوناگون و نقش هاي رنگارنگ (25/.)

ج()حفظ شعر (2نمره) ابيات زير را كامل كنيد .

46. اين همه شهد و شكر كز سخنم مي ريزد / اجر......... است كزان شاخ نباتم دادند  // صبري (25/.)

47. همت حافظ و انفاس سحرخيزان بود / كه ز بند ..... ايام نجاتم دادند // غم (25/.)

48. با ساربان بگوييد ....... آب چشمم / تا بر شتر نبندد....... به روز باران // احوال (25/.) ، محمل (25/.)

49. ساقيا بده جامي زان شراب روحاني / ................ // تا دمي بر آسايم زين حجاب ظلماني (5/.)

50. ................. / مشنو اي خواجه كه تا در نگري بر باد است // آن كه گويند كه بر آب نهاده ست جهان (5/.)

---------------------------------------------

نمونه سوال امتحان نهايي درس : ادبيات فارسي (3) رشته : رياضي  فيزيك و علوم تجربي / شهريور  ماه / سال 1392

الف) معني ومفهوم شعر و نثر (6 نمره) ابيات و عبارات زير را به نثر روان بازگرداني كنيد .

1. ديشب روي تپه ي شهيد برهاني عمل كرديم . ديشب روي تپه ي شهيد برهاني عمليات كرديم .(25/.)

2. جهان ، قرآن مصور است .جهان مانند قرآني نقاشي شده (25/.)         3. نهاد آن كلاه كي اي بر سرش .آن كلاه پادشاهي را بر سرش گذاشت .(25/.)

4. گهي از خار او دستش خليده .گاهي از خار آن دستش زخمي شده .(25/.)

5. تصميم گرفت كه براي يافتن پاسخ درست پرسش هايش با راهبي راي زند .تصميم گرفت كه براي پيدا كردن پاسخ درست پرسش هايش با عابد مسيحي(25/.) مشورت كند(25/.)

6. كرد فرامش ره و رفتار خويش / ماند غرامت زده از كار خويش // راه و روش خود را فراموش كرد(25/.) از كارش زيان ديد .(25/.)

7. گر به اقليم عشق روي آري / همه آفاق گلستان بيني // اگر به سرزمين عشق بيايي (25/.) تمام جهان را مانند گلستان مي بيني .(25/.)

8. صياد شادمان گشت و كرازان به تك ايستاد ، تا ايشان را در ضبط آرد . صياد خوشحال شد و جلوه كنان (25/.) شروع به دويدن كرد (25/.) تا آن هارا بگيرد .(25/.)

9. روز دوشنبه امير « مسعود» شبگير ، بر نشست و به كران رود هيرمند رفت .روز دوشنبه امير صبح زود(25/.) سوار اسب شد(25/.) و به كنار رود هيرمند رفت .(25/.)

10. بازگشت و دفتر خود باز كرد / وصف ابر بر قدر فهم آغاز كرد  // آن پروانه بازگشت و به شرح آن چه ديده بود پرداخت(5/.) و به اندازه ي درك خود شروع به توصيف او كرد(5/.)

11. هر نفسي كه فرو مي رود ، ممد حيات است و چون بر مي آيد ، مفرح ذات .

- هر نفسي كه مي كشم (25/.) ياري رساننده ي زندگي است(25/.) و زماني كه بيرون مي آيد (25/.) شادي بخش وجود است .(25/.)

ب) لغت (2 نمره) معني لغات مشخص شده را بنويسيد .

12. فرض است فرمان بردن از حكم جلودار.واجب گردانيدن ، تعيين كردن(25/.)                  13. اگر چه تلخ باشد فرقت يار .جدايي ، دوري(25/.)

14. آواي خوش هزار تقديم تو باد .بلبل ، عندليب(25/.)                        15. زين نمط بيهوده مي گفت آن شبان . روش ، طريقه(25/.)

16. ز نيرنگ زالي بدين سان درست.سالم ، زنده(25/.)                       17. در دوران صفوفيه رسماً يك شعار شيعي گرديد ؛ مملو از اخلاص و ايمان .پر ، سرشار(25/.)

18.مورچگاني كه حياتشان نسبت به ما از نسبت حيات ما به كاينات درازتر است .موجودات جهان (25/.)

19.  به قهر يك قبضه ي خاك از روي جمله ي زمين برگرفت . يك مشت از هر چيز(25/.)

پ) خودآزمايي (3 نمره)

20. عبارت بيانگر كدام ويژگي دربار « رضاخان» است؟« تدين – خيره . ان شاء الله اعلي حضرت ؛ خواب شهر ياران خجسته ، پيوسته نيكوست .»تملق«چاپلوسي»(25/.)

21. داستان « زاغ و كبك » كدام مقوله ي فرهنگي عصر ما را بيان مي كند ؟تقليد كوركورانه يا خود باختگي (25/.)

22. عبارت « مشتي رند را سيم دادند  كه سنگ زنند » بيانگر چيست ؟محبوبيت حسنك ، وجود افراد مزدور در جامعه ، كينه دوزي دشمنان حسنك (25/.)

23. باتوجه به شعر ، مرجع ضمير «ش» را در واژه ي « شكوهش» بنويسيد .« ولادت كه روزگاري از گوهر نور بود / به سوي بلوغ مي خزد و آن گاه كه تاج بر سرش نهادند / خسوف هاي كژخيم شكوهش را به ستيز بر مي خيزند.»ولادت (25/.)

24. چرا داستان « گل دسته ها و فلك » داستاني نمادين است؟چون در آن از واژه هايي مانند گل دسته ، پله ، مناره و ... استفاده شده كه همگي بيانگر آرزوهاي بلند انسان است(5/.)

25. در شعر  از تاگور واژه هاي «كاريز و رودها » به ترتيب نماد چه كساني هستند؟« كاريز خوش دارد خيال كند / كه رودها / تنها براي اين هستند / كه به  او آب برسانند»

كاريز : انسان هاي خودخواه و مغرور (25/.) ، رودها : انسان ها « ديگر پديده هاي هستي » (25/.)

26. منظور از جمله ي « پس از عزيمت رضاشاه كه قبلاً رضاخان بود و بعداً هم رضاخان شد .» چيست؟

- رضاخان يك انسان عادي بود  بعد از بركناري از قدرت دوباره به همان موقعيت باز گشت .(5/.)

27. با توجه به عبارت از درس « بخوان » تصويري كه نويسنده از شهر مكه ارائه مي دهد . بيانگر چيست؟« كوه نور را به مكه  بدهيد و محمد(ص) را در غار حراي آن جاي دهيد ، آن وقت مكه همه چيز مي شود ؛ قبله ي مسلمانان مي شود . مركز نهضت شمرده مي شود ...»اعتقاد قلبي نويسنده به دين اسلام و پيامبر اكرم«ص» يا ارزشمندي شهرمكه به خاطر وجود پيامبر(5/.)

ت) دانش هاي ادبي (3 نمره)

28. از بين عبارات زير كدام گزينه درست است ؟ گزينه ي ب(25/.)

الف) در نثر مصنوع و متكلف سجع هاي متوالي ، لغات ، تركيبات و اصطلاحات دشوار به صورت طبيعي و با رعايت اعتدال به كار رفته اند .

ب) كتاب « كليله و دمنه » نمونه اي از نثر مسجع و فني است.

29. داستان « گاو » بر گرفته از كتاب ........... غلامحسين ساعدي است .عزاداران بيل (25/.)

30. با توجه به متن از درس « گل دسته ها و فلك » زاويه ي ديد را مشخص كنيد .«رفاقتم با اصغر از روزي شروع شد كه معلمان دست چپ مرا گذاشت روي ميز و ده تا تركه بهش زد »

31. در كدام نوع نقد ، منتقد به بررسي آرايه ها و زيبايي هاي ادبي آثار مي پردازد ؟الف)" نقد اخلاقي       ب) نقد لغوي                 ج) نقدفني  // گزينه ي ج(25/.)

32. در بيت كدام واژه ها « جناس ناقص » ديده مي شود ؟« تنگ است ما را خانه تنگ است اي برادر / برجاي ما بيگانه ننگ است اي برادر »تنگ ، ننگ يا ما،جا(25/.)

33. عبارت بيانگر شرح حال كدام شخصيت ادبي است؟« وي از عرفاي قرن هفتم است ؛ كتابش را در بحبوحه ي حمله ي مغلول در سال 618 نگاشته و در آن به بررسي مهم ترين مسائل عرفاني پرداخته است ؛ درس « شبنم عشق » خلاصه اي از فصل چهارم كتاب وي است .» نجم الدين رازي «دايه» (25/.)

34. جاي خال را پر كنيد .است ؟« در آغاز قرن ششم با ظهور .... طريقت عرفان ، موضوع عمده ي غزل ، قصيده و مثنوي هاي شاعران شد.»سنايي (25/.)

35. نام نويسندگان آثار را بنويسيد .الف) بخاراي من ايل من   « محمد بهمن بيگي »(25/.)                         ب) تنفس صبح « قيصر امين پور»(25/.)

36. در هر يك از ابيات زير كدام آرايه هاي ادبي وجود دارد ؟

الف)ياد احد ياد بزرگي ها كه كرديم / آن پهلواني ها ،  سترگي ها كه كرديم // تلميح (25/.)

ب) خروش آمد از باره ي هر دو مرد / تو گفتي بدريد دشت نبرد  // اغراق (25/.)

ج) تويي بهانه ي آن ابرها كه مي گريند / بيا كه صاف شود اين هواي باراني  // حسن تعليل(25/.)

ث) درك مطلب (4 نمره)

37. جمله ي « استاد استدعاي دست بوسي دارند » ار درس كمال الملك بيانگر چه مفهومي است؟ استاد تقاضاي ملاقات يا اداي احترام دارند .(25/.)

38. با توجه به عبارت ، مفهوم كنايي « نيك از جاي بشد » را بنويسيد .« بوسهل زوزني بر خشم خود طاقت نداشت ؛ برخاست ، نه تمام و بر خويشتن مي ژكيد . خواجه احمد او را گفت :در همه ي كارها ناتمامي ؛ وي نيك از جاي بشد ...» كاملاً عصباني شد يا از كوره در رفت .(25/.)

39. در بيت « مردي صفاي صحبت آيينه ديده / از روزن شب ، شوكت ديرينه ديده » منظور شاعر از « شوكت ديرينه » چيست؟گذشته ي درخشان اسلام (25/.)

40. با توجه به بيت « گرنبندي زين سخن تو حلق را / آتشي آيد بسوزد خلق را »

الف) واژه ي « آتش » مجازاً به چه معناست؟ خشم ، عذاب و غضب الهي (25/.)

ب) مفهوم كلي مصراع اول را بنويسيد.ساكت باش يا نبايد اين گونه سخن بگويي(25/.)

41. با توجه به عبارت از داستان گاو ، دو پيام محوري آن را بنويسيد .« مشدي حسن هم چنان در حال نشخوارگفت : مشدي حسن نيستم . من گاوم . من گاو مشدي حسن هستم . كدخدا گفت : اين حرفو نزن مشدي حسن . تو خود مشدي حسن هستي ..» از خود بيگانگي و گريز از واقعيت (5/.)

42. در بيت« جان يك نفس درنگ ندارد / ورنه بدين شتاب چرا مي فرستمت » چرا شاعر در فرستادن پيك عجله دارد؟به خاطر زود گذر بودن عمرياكوتاهي عمر(5/.)

43. منظور شاعر از واژگان مشخص شده در بيت چيست؟« وادي پر از فرعونيان و قبطيان است / موسي جلودار است و نيل اندر ميان است»

- موسي : امام خميني «ره» ، رهبر (25/.) ، نيل : مشكلات (25/.)

44. در شعر از باغ نگاه مقصود كلي شاعر چيست ؟«شب ، دو صف  ازياكريم بال به بال نسيم / از لب ديوار دلت / پركشيد »توصيف نابينايي جانباز (5/.)

45. با توجه به عبارت از درس «شبنم عشق» به سؤالات پاسخ دهيد .« هر چند كه ملايكه در آدم تفرس مي كردند ، نمي دانستند كه اين چه مجموعه اي است تا ابليس پرتلبيس يك باري گرد او طواف مي كرد و بدان يك چشم ، اعورانه بدو در مي نگريست .»

الف) منظور از « مجموعه » چيست؟جسم يا كالبد انسان (25/.)              ب) چرا نويسنده ابليس را اعور مي داند؟ چون او انسان را تنها از يك بعد جسماني مي نگريست (5/.)

ج) حفظ شعر (2 نمره ) ابيات زير را كامل كنيد .

46. من اگر ......... گشتم و خوشدل چه عجب / مستحق بودم و اين ها به زكاتم دادند  // كام روا (25/.)

47. بگذار تا بگريم چون ابر در بهاران / كز سنگ ناله خيزد روز .... ياران  // وداع (25/.)

48. اي صبح شب نشينان ........ به طاقت آمد / از بس كه دير ماندي چون ....... روزه داران  // جانم (25/.) ، شام (25/.)

49. خانه ي دل ما را از كرم عمارت كن / .....................  // پيش از آن كه اين خانه رو نهد به ويراني (5/.)

50. ..................../ كاين عروسي است كه در عقد بسي داماد است   // دل در اين پير زن عشوه گر دهر مبند(5/.)